ระดับการวัด

ระดับการวัด การวัดเป็นการกำหนดตัวเลขให้กับสิ่งที่ต้องการศึกษาภายใต้กฎเกณฑ์ที่แน่นอน การวัดแบ่ง ออกเป็น 4 ระดับคือ

ระดับที่ 1 ระดับนามบัญญัติ (Nominal Scale) เป็นระดับที่ใช้จำแนกความแตกต่างของสิ่งที่ต้องการวัดออกเป็นกลุ่ม เช่น เพศ แบ่งออกเป็นกลุ่มเพศชาย และกลุ่มเพศหญิง โดยให้เลข 1แทนเพศชาย และเลข 2 แทนเพศหญิง, ระดับการศึกษาแบ่งออกเป็นกลุ่มที่มีการศึกษาต่ำกว่าปริญญาตรี ให้แทนด้วยเลข 1 กลุ่มที่มีการศึกษาระดับปริญญาตรี ให้แทนด้วยเลข 2 และกลุ่มที่มีการศึกษาสูงกว่าระดับปริญญาตรี ให้แทนด้วยเลข 3 เป็นต้น ตัวเลข 1, 2 และ 3 ที่ใช้แทนกลุ่มต่าง ๆ นั้น ถือเป็น ตัวเลขในระดับนามบัญญัติไม่สามารถนำมาบวก ลบ คูณ หาร หรือหาสัดส่วนได้ตัวอย่างอื่น ๆ เช่น สายรถเมล์ เลขประจำตัวนิสิต หมายเลขโทรศัพท์ หมายเลขที่นั่งในโรงภาพยนตร์ อาชีพ ภูมิลำเนา ศาสนา วิชาเอกที่ศึกษา กลุ่มเลือด เป็นต้น ตัวแปรในกลุ่มนี้ ถ้าจำแนกได้ 2 ลักษณะ เช่น เพศ จำแนกเป็นชายและหญิง หรือผลการสอบจำแนกได้เป็น ผ่านและไม่ผ่าน จะเรียกว่า Dichotomous Variable แต่ถ้าจำแนกได้เป็นหลาย ลักษณะจะเรียกว่า Polytomous Variable

ระดับที่ 2 ระดับอันดับที่ (Ordinal Scales) เป็นระดับที่ใช้สำหรับจัดอันดับที่หรือตำแหน่งของสิ่งที่ต้องการวัด เช่น ดำสอบได้ที่ 1 แดงสอบได้ที่ 2 เขียวสอบได้ที่ 3, นักเรียนห้อง ม.2/1 เก่งเป็นที่ 1 ห้อง 2/3 เก่งเป็นที่ 3 ห้อง 2/5 เก่งเป็นที่ 3 เป็นตัว ตัวเลข 1, 2, 3 เป็นตัวเลขในระดับ อันดับที่ สามารถนำมาบวกลบกันได้ ตัวอย่างอื่น ๆ เช่น อันดับที่ผลการเรียน อันดับที่ในการประกวดต่าง ๆ เป็นต้น ตัวเลขที่ได้สามารถจำแนกข้อมูลได้ว่าแตกต่างกัน และแตกต่างกันไปในมากกว่าหรือน้อยกว่า แต่ไม่สามารถบอกระยะห่างระหว่างข้อมูลได้ว่าแตกต่างกันในปริมาณเท่าใด เช่น ไม่สามารถบอกได้ว่า นักเรียนที่สอบได้ที่ 1 เก่งเป็นสองเท่าของนักเรียนที่สอบได้ที่ 2 หรือบอกไม่ได้ว่านักร้องที่ชนะการประกวดได้รางวัลที่ 1 ร้องเพลงได้ไพเราะเป็นสองเท่าของนักเรียนที่ชนะการประกวดได้ที่ 2

ระดับที่ 3 ระดับช่วง (Interval Scale) เป็นระดับที่สามารถกำหนดค่าตัวเลขโดยมีช่วงห่างระหว่างตัวเลขเท่า ๆ กัน แต่ไม่มี 0 (ศูนย์) แท้ มีแต่ 0 (ศูนย์) สมมติ เช่น นายวิชัยสอบได้ 0 คะแนน มิได้หมายความว่าเขาไม่มีความรู้เพียงแต่เขาไม่สามารถทำข้อสอบซึ่งเป็นตัวแทนของความรู้ทั้งหมดได้อุณหภูมิ 0 องศา มิได้หมายความว่าจะไม่มีความร้อน เพียงแต่มีความร้อนเป็น 0 เท่านั้น เป็นต้นระดับนี้สามารถนำตัวเลขมาบวก ลบ คูณ หาร กันได้

ระดับที่ 4 ระดับอัตราส่วน (Ratio Scale) เป็นระดับที่สามารถกำหนดค่าตัวเลขให้กับสิ่งที่ต้องการวัด มี 0 (ศูนย์) แท้ เช่น น้ำหนัก ความสูง อายุ เป็นต้น ระดับนี้สามารถนำตัวเลขมาบวก ลบ คูณ หาร หรือหาอัตราส่วนกันได้

ในทางการวัดผลการศึกษา จิตวิทยาหรือพฤติกรรมศาสตร์ ข้อมูลหรือตัวเลขที่ได้จากการวัด

มักจะอยู่ไม่เกินระดับที่ 3 เช่นการวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน การวัดเจตคติ การวัดเชาวน์ปัญญาการวัดบุคลิกภาพ เป็นต้น ข้อมูลหรือตัวเลขในระดับที่ 4 นั้นพบมากในการวัดทางวิทยาศาสตร์ เช่นการวัดความเร็วในการเดินทางของแสง การวัดความดังของเสียง การวัดระยะทางของดวงดาว การวัดความถี่ของคลื่น เป็นต้น